Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma kararı yani TCK 53/5, 6 kararlarında kişi kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkumiyetin kanuni sonucu olarak;

a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden, bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdah edilmekten,

b) Seçme ve seçilme enliyetinden ve diğer siyasi hakları kullanmaktan,

c) Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan,

d) Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan,

e) Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun üzerine tabir bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten yoksun bırakılır.

Yukarıda sayılan hak ve yetkilerden birinin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla hapis cezasına mahkumiyet halin, ayrıca cezanın infazından sonra işlemek üzere, hükmolunan cezanın yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir.

Belli Hak ve Yetkilerin Kullanılmasının Yasaklanması Kararı (TCK 53/5)

İlgili karar incelendiğinde öncelikle, yükümlü hakkında verilen belli hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına ilişkin karar ile birlikte verilen hapis veya para cezasının infazanın tamamlanıp tamamlanmadığı araştırılır. Bunun için ilamat bürosuna yazı yazılır. İlamat bürosunca yükümlünün belli hak ve yetkinin kullanımasının ya da belli bir meslek veya sanatın icraasının yasaklanmasına ilişkin karar ile birlikte verilen hapis veya para cezasının infazının tamamlanmasına kadar dosya bekletilmek üzere ilamat bürosuna iade edilir. Kişinin hapis veya para cezası var ise yasaklanma süresi bu cezaların infazından sonra başlayacağından dosya ilamat bürosunca denetimli serbestlik müdürlüğüne gönderilmez

Haklarında belli hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanması kararı verilen yükümlülerin müdürlüğe başvurması istenmez. Hapis veya para cezasının tamamen infazından sonra müdürlüğe gelen dosyalar, kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra infaz işlemlerinin başlatılması, infaz sürecine ilişkin tebligat ve diğer tüm resmi yazışmaların yapılabilemesi için infaz bürosuna tevzi edilir.

Karar büroya geldiğinde vaka sorumlusu tarafından üç iş günü içerisinde gereği yapılmak üzere karar, ilgisine göre kamu kurum ve kuruluşu ile meslek kuruluşlarına yazıyla bildirilir. Bu yazıda kararın ne şekilde yerine getirileceği ve yasaklanmanın veya geri almanın yürürlüğe girdiği tarih açıkça belirtilir. Yükümlü ceza infaz kurumunda bulunuyor ise ayrıca ceza infaz kurumu idaresi de bilgilendirilir.

Yükümlüye bilgilendirme formunu içeren tebligat gönderilir. Tebligatta yükümlünün hak ve yükümlülükleri ile yükümlülüğün ihlal edilmesi halinde durumun mahkemeye bildirileceği belirtilir. Mahkeme kararında belirtilen adrese veya memis adresine adresine tebligat yapılamaması halinde dosya kapatılmaz. Tebligat yapılamadığı belirtilerek yapılması gerek işlem hakkında mahkemeye görüş sorulur. Mahkemeden gelen karara göre işlem yapılır.

Yasaklama kararlarının yerine getirilmesine başlandığı tarihten itibaren üç ayda bir ilgili kamu kurumu ile meslek kuruluşlarına yazı yazılarak yasaklama kararının yerine getirilmesine ilişkin süreçler hakkında bilgi istenir. Hükmün kesinleşmesiyle icraya konan yasaklama ile ilgili süre, hapis veya adli para cezasının tamamen infazından itibaren işlemeye başlar, mahkemece belirtilen süresinin tamamlanmasıyla sona erer.

Dosyanın mahkeme kararı ile ya da infazen kapatılmasına karar verilmesi halinde kayıt kapatılarak ilgili mahkemeye gönderilir. Herhangi bir nedenle yasaklama veya geri alma kararının kaldırılması halinde, ilgili kurum ve kuruluşa yazı yazılarak kişi hakkındaki kısıtlamaların kaldırılması istenir. Yükümlü, tedbirin sona erdiği konusunda bilgilendirilir.

Belli Bir Meslek veya Sanatın İcrasının Yasaklanması ya da Sürücü Belgesinin Geri Alınması Kararları (TCK 53/6)

Belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanması ya da sürücü belgesinin geri alınması kararı incelendiğinde öncelikle, yükümlü hakkında verilen belli hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına ilişkin karar ile birlikte verilen hapis veya para cezasının infazının tamamlanıp tamamlanmadığı araştırılır. Bunun için ilamat bürosuna yazı yazılır. İlamat bürosunca yükümlünün belli hak ve yetkinin kullanılmasının ya da belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ilişkin karar ile birlikte verilen hapis veya para cezasının infazının devam ettiğinin bildirilmesi halinde, hapis veya para cezasının infazının tamamlanmasına kadar dosya bekletilmek üzere ilamat bürosuna iade edilir. Kişinin hapis veya para cezası var ise yasaklanma süresi bu cezaların infazından sonra başlayacağından dosya ilamat bürosunca denetimli serbestlik müdürlüğüne gönderilmez.

Haklarında belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanması ya da sürücü belgesinin geri alınması kararı verilen yükümlerin müdürlüğe başvurması istenmez. Hapis veya para cezasının tamamen infazından sonra müdürlüğe gelen dosyalar, kayıt işlemi tamamlandıktan sonra infaz işlemlerinin başlatılması, infaz sürecine ilişkin tebligat ve diğer tüm resmi yazışmaların yapılabilmesi için infaz bürüsona tevzi edilir.

Dosya büroya geldiğinde vaka sorumlusu tarafından üç iş günü içerisinde gereği yapılmak üzere, ilgili meslek kuruluşuna, mahalli idareye veya kolluğa yazı yazılır. Yazıda sürücü belgelerinin teslim alınması ve teslim alınan tarihin derhal denetimli serbestlik müdürlüğüne bildirimesi, ilgili kayıtlara gerekli şerhin düşülmesi, yapılacak kontrol ve denetimlerle araç kullanmasının ve meslek ve sanatın yapılmasının engellenmesi, yükümlünün yasaklama kararına uyup uymadığı konusunda 3 ayda bir bilgi verilmesi, yükümlülük bitiş tarihinde kişiye ait evrakların istemeye mahal verilmeden gönderilmesi istenir. Yükümülü ceza infaz kurumunda bulunuyor ise ayrıca ceza infaz kurumu idaresi de bilgilendirilir.

Yükümlüye bilgilendirme formunu içeren tebligat gönderilir. Tebligatta yükümlünün hak ve yükümlülükleri, ilgili kuruma başvurarak ehliyet ve ruhsat belgelerini teslim etmesi gerektiği, yükümlülüğün ihlal edilmesi halinde durumun mahkemeye bildirileceği belirtilir. Mahkeme kararında belirtilen adrese veya mernis adresine tebligat yapılamaması halinde dosya kapatılmaz. Mahkemeye tebligat yapılamadığı belirtilerek yapılması gereken işlem konusunda görüş sorulur. Mahkemeden gelen karara göre işlem yapılır.

Yasaklama ve geri alma, hükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazından itibaren işlemeye başlar. İnfaz süreci, mahkeme kararında belirtilen sürenin tamamlanmasıyla sona erer. Dosyanın mahkeme kararı ile ya da infazen kapatılmasına karar verilmesi halinde kayıt kapatılarak ilgili mahkemeye gönderilmek üzere bağlı bulunan Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.

Herhangi bir nedenle yasaklama veya geri alma kararının kaldırılması halinde, ilgili kurum ve kuruluşa yazı yazılarak kişi hakkındaki kısıtlamaların kaldırılması ve kişiye ehliyet ve ruhsat belgelerinin iade edilmesi istenir. Yükümlü, tedbirin sona erdiği konusunda bilgilendirilir.