Basında yer alan haberlerin ardından 'Adli kontrol nedir?' sorusu yoğun şekilde araştırılmaya başlandı. Adli kontrolün anlamını bilmeyen vatandaşlar, internet üzerinden söz konusu hukuki terimin anlamını araştırıyor. Peki, Adli kontrol nedir? İşte, son dakika haberinin ardından vatandaşlar Adli Kontrol Kararının Kaldırılması ne demektir? Adli kontrol kararı kaldırılınca ne olur? sorusuna yanıt arıyor. Detaylar aşağıda...

Adli Kontroller ile ilgili birçok şey yazıldı ve çizildi. Tutuklama yerine verilen tedbir olduğunu artık sağır sultan biliyor. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 109/3 maddesi uyarınca Adli Kontrol Tedbirlerinin neler olduğu hakkında teknik tariflere girmeden herkesin anlayacağı dilden anlatmaya çalışalım.

109/3 a) Yurt dışına çıkamamak

Yargılama sonuna kadar kişinin yurt dışına kaçmaması için uygulanan tedbir çeşitidir. Özellikle 15 Temmuz hain darbe girişimiyle bazı kişilerin yurt dışına kaçması bu tedbirin ne kadar hayati olduğunu bizlere göstermiştir.

109/3 b) Belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak

Halk arasında imza yükümlülüğü olarak bilinir. Genellikle kolluklara (emniyet, jandarma) imza atılarak gerçekleştirilir. Bazen günde birkaç kez imza atmak gerektiği gibi bazen de ayda bir şeklinde karşımıza çıkmaktadır.Yargılanan kişiye önemli bir sorumluluk veren Adli Kontrol tedbiridir. 

109/3 c) Hâkimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına ve gerektiğinde meslekî uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam konularındaki kontrol tedbirlerine uymak

Çok geniş bir tedbir çeşitidir. Yargılama sonunda kişi olumsuz etkilenmemesi için uygulanır. Genellikle eğitim tedbiri olarak karşımıza çıkmaktadır. Milli Eğitime bağlı okullarda, Halk Eğitim Merkezlerinde veya Üniversite eğitime devam etmesi için kişiyi mecbur bırakan çağdaş bir yöntemdir.

109/3 d) Her türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanamamak ve gerektiğinde sürücü belgesini teslim etmek

Genellikle taşıt kullanmaya bağlı suçlarda karşımıza çıkan tutuklama yerine geçen tedbirdir. Şüpheli ve sanık yargılama sonuna kadar iş makinelerinden otomobile kadar taşıt kullanmaması gerektiğini ifade eder.

109/3 e) Özellikle uyuşturucu, uyarıcı veya

uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla, hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek

Şuan bu kararın genelde uygulama şekli: Kişeye ceza vermeden önce "ikinci bir şans" verilir. Tedavi olmak kaydıyla davası ertelenir. AMATEM'de kişi tedavi olduğu takdirde herhangi bir ceza almadan kurtulacaktır.

109/3 f) Şüphelinin parasal durumu göz önünde bulundurularak, miktarı ve bir defada veya birden çok taksitlerle ödeme süreleri, Cumhuriyet savcısının isteği üzerine hâkimce belirlenecek bir güvence miktarını yatırmak

Önümüzdeki yıllarda bu tedbirin daha sık verileceği düşünülmektedir. Amerikan filmlerinde sıkça karşımıza çıkan bir uygulamadır. Tutuklamanın önüne geçen önemli bir tedbir çeşitidir.

109/3 g) Silah bulundurmamak veya taşıyamamak, gerektiğinde sahip olunan silahları makbuz karşılığında adli emanete teslim etmek

Bireyin ve toplumun korunması için alınan bir tedbirdir. Yargılama sonucunda ceza almadığı takdirde kişi silahları tekrardan teslim alabilmektedir.

109/3 h) Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim tarafından miktarı ve ödeme süresi belirlenecek parayı suç mağdurunun haklarını güvence altına almak üzere aynî veya kişisel güvenceye bağlamak

Bir suçtan mağdur olmuş kişinin daha çok mağduriyet çekmemesi için alınan tedbir çeşitlerindendir. Diğer adıyla kefalet olarak karşımıza çıkmaktadır. Yani adli kontrol hükümlerinin düzenlenmiş olduğu maddede kişinin soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının istemi üzerine böylesi bir şartla serbest bırakılabileceğini düzenlemiştir.

109/3 i) Aile yükümlülüklerini yerine getireceğine ve adli kararlar gereğince ödemeye mahkum edildiği nafakayı düzenli olarak ödeyeceğine dair güvence vermek

Bu Adli Kontrol tedbirini pek denetimli serbestlik müdürlüklerine geldiği düşünülmektedir. Hazır nafakanın konusu açılmışken Adalet Bakanlığı, boşanan eşe "ömür boyu" nafakaya sınır getireceğine dair çalışma yaptığını basından duyuyoruz. Türk Medeni Kanunu'nun 175/l maddesindeki, "yoksulluk nafakasına" 5 yıl sınırı konulacak, süreyi aile mahkemesi hâkimleri belirleyecek. Yasa geçtiği takdirde nafaka bir cezalandırma yöntemi olarak görülmeyecektir.

109/3 j) Konutu Terketmemek

Yargılama sonuna kadar veya belirli bir süreye kadar kişinin yaşadığı konutu terketmemesi gerekmektedir. Kişi cezaevi yerine kendisini daha rahat hissedeceği evinde kalacaktır. Genelde bu kişilerin takibi elektronik izleme yöntemi yapılmaktadır. Son dönemlerde hakimlerin bu yöntemi sıkça kullandığı görülmektedir.

109/3 k) Belirli bir yerleşim bölgesini terketmemek

Kişinin kovuşturmanın sonuna kadar belirli bölgeyi terketmemesi gerektiğini ifade eder. Örneğin yukarıdaki resimde Ankara dışına çıkmaması gereken bir harita resmedilmiştir. Bu bir mahallede olabilir sokakda olabilir. Örnekler çoğaltılabilir. Bu yükümlülük de elektronik izleme yöntemiyle takip edilen başarılı bir uygulamadır.

109/3 l) Belirlenen yer veya bölgelere gitmemek

Geniş bir Adli Kontrol yöntemidir. Genellikle elektronik izleme yöntemiyle kişiler takip edilmektedir. Giderek daha da yaygınlaşarak başvurulacak yöntemlerdendir. İleriki dönemlerde aile için şiddetinde bu yöntemle önüne geçileceği sanılmaktadır. Sporda şiddete meyilli ise spor merkezlerinden uzak tutularak veya çocuklara zarar verme endişesi varsa okullara kişi yaklaştırılmayarak toplumun veya mağdurun korunmasını amaç edinmiş tedbirdir.