Denetimli Serbestlik Yükümlülüklerinin İhlalinde Vaka Sorumlusuna İletilmesi

Yükümlülerin kurum içi veya kurum dışında gerçekleştirilen eğitim ve iyileştirme çalışmalarına katılım durum, çalışmadan sorumlu denetimli serbestlik uzmanı tarafından UYAP ekranın ilgili kısmında yapılan işaretleme ile tespit edilir. Yükümlünün denetim planıyla belirlenmiş bireysel görüşme/grup çalışması/seminere gelmediğine dair ilgili uzmanın ekranda işaretleme yapması halinde vaka sorumlusu ekranına uyarı notu düşer. Vaka sorumlusu bu uyarı notuna istinaden karar türüne göre Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği uyarınca gereken işlemi başlatır.

Denetim bürosu aracılığıyla denetim ve takibi yapılan yükümlüler hakkında düzenlenen denetim formunun en geç denetim yapıldığı tarihin ertesi iş günü sonuna kadar ilgili vaka sorumlusuna iletilmesi gerekir. Bu formlar, yükümlünün dosyasından muhafaza edilir. İlgili formda yükümlünün ihlalini gösteren bir durum olduğunu görüyorsa vaka sorumlusu, Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliğine göre gereken işlemi başlatır.

Müdürlük dışındaki kurumlar aracılığıyla yerine getirilmesi sağlanan yükümlülüklere (kamu hizmeti, bir bölgede denetim ve gözetim, tedavi vb.) ilişkin olarak uyarı/kayıt kapatma işlemi yapılabilmesi için ilgili dış kurumun, yükümlülüğün ihlalini ispatlayan bir belge/tutanak düzenleyerek müdürlüğe iletmiş olması gerekmektedir. Yapılacak işleme karar verilebilmesi bakımından dış kurumlarla yapılan yazışmalarda, müdürlüğe bildirilmesi istenen durumlar net bir şekilde ifade edilmelidir.

Yükümlünün takibi elektronik izleme merkezi tarafından yapılıyorsa; Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliğinin 105/4 maddesi gereğince izleme merkezi tarafından yükümlünün kurallara aykırı davrandığının belirlenmesi halinde, müdahale ekibi derhal durumdan haberdar edilir. Elektronik izleme şube müdürlüğü, yükümlünün kurala aykırı davranışını denetimli serbestlik müdürlüğüne yazılı olarak da bildirir. Kurala aykırı davranışın vaka sorumlusu tarafından yükümlülüğün ihlali olarak değerlendirilmesi halinde durum infaz işlemleri değerlendirme komisyonuna sunulur.

Yükümlünün Uyarılması (Uyarı Süreci)

Denetimli Serbestlik Yönetmeliğinin 44. maddesinden yükümlünün uyarılması süreci "Yükümlülüğün yerine getirilmesi için uyulması gereken kurallar ile karara uygun olarak hazırlanan programa ve denetimli serbestlik personelinin bu kapsamdaki uyarı ve çağrılarına uyulmaması yükümlülüğün ihlali sayılır. Yükümlülüğün ihlal edilmesi durumunda vaka sorumlusunun teklifi üzerine yükümlü, komisyon tarafından veya kanunda yazılı hallerde komisyonun önerisi üzerine ilgili hakim tarafından uyarılır." denilerek yerine getirilir.

İlgili mevzuat uyarınca ihlal halinde uyarı yapılmasını gerektiren karar türlerinde; yükümlünün yükümlülüğünü ihlal ettiğinin tespit edilmesi halinde vaka sorumlusu, infaz işlemleri değerlendirme komisyonundan yükümlünün uyarılması talebinde bulunur.

TCK 51/4 ve 51/5 maddeleri ile CGTİHK 107 maddelerinde düzenlenen yükümlülüklerin ihlali halinde yükümlünün uyarılmasına komisyonun önerisi üzerine hakim tarafından, diğer yükümlülüklerin ihlalinde ise uyarı kararı komisyon tarafından verilir.

Komisyon veya komisyonun önerisi üzerine ilgili hakim tarafından kişinin uyarılmasına karar verilmesi halinde kişiye uyarı tebligatı çıkarılır. Uyarı tebligatında yükümlünün yükümlülüklerine uyması gerektiği ve denetimli serbestlik kararlarının infazında, yükümlülüğün bir yıl içerisinde iki defa ihlal edilmesinin yükümlülüğe uymamada ısrar etme sayılacağı ve birinci uyarının tebliğinden itibaren bir yıl içerisinde ikinci ihlalin tespit edilmesi halinde tekrar bir uyarının yapılmayacağı, dosyanın gereği için ilgili adli merciye gönderileceği ifadesine yer verilir. Uyarı tebligatının ekinde mahkeme veya komisyonun uyarıya ilişkin kararı da gönderilir.

Yükümlüler ile kanuni temsilcileri, infaz hizmetlerinin yürütülmesi sırasında müdürlükçe yapılan uyarının kanu, tüzük ve yönetmelik hükümleri ile genelgelere aykırı olduğu gerekçesiyle müdürlüğe itirazda ya da infaz hakimliğine şikayette bulunabilirler. Komisyon kararlarında ve uyarı yazılarında yükümlünün, hakkındaki işlem ve eylemleri öğrenildiği tarihten itibaren on beş gün, her halde işlem ve eylemlerin yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde şikayet yoluyla infaz hakimliğine başvurabileceği ve mazereti olması halinde mazerete ilişkin belgelerini itiraz/şikayet süreci içerisinde ibraz etmesi gerektiği belirtilir.

İnfaz süresi bir yıldan fazla olan kararlarda, yükümlünün ihlal durumu tespit edildiğinde yükümlüye daha önce uyarı yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. Yükümlüye daha önce uyarı yapıldıysa bu uyarının tebliğ tarihinden itibaren bir yıl geçip geçmediğine bakılır. Birinci uyarının tebliğinin üzerinden henüz bir yıl geçmemiş iken ikinci ihlalin tespit edilmesi halinde kayıt kapatma süreci işler. Birinci uyarının tebliğinden itibaren bir yıl veya bir yılı aşkın bir süre geçtikten sonra ihlal durumu tespit edilirse bu durumda kayıt kapatma değil, yine uyarı süreci işler.

5275 sayılı Kanunun 108 inci maddesinin dördüncü veya altıncı fıkkrası gereğince hakkında denetim süresi belirlenen mükerrir hükümlünün tebligatta belirtilen süre içerisinde müdürlüğe başvuruda bulunmaması halinde bu karar türünde dosya kaydı kapatılamacağından kayıt kabul bürosu ilgili dosyayı vaka sorumlusuna tevzi eder. Bu durumda Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliğinin 96 ncı maddesinin beşinci fıkrası gereğince; "hükümlü, vaka sorumlusunun talebi üzerine komisyon kararıyla müdürlüğe gelmesi ve yükümlülüğe uyması konusunda uyarılır." denilmektedir.

Mükerrir hükümlüler hakkında hakim tarafından 5275 sayılı Kanunun 108 inci maddeleri gereğince belirlenen denetim süresi içerisinde aynı Kanunun 107 inci maddesi hükümleri gereğince yükümlülük verilmiş ise bu yükümlülüklere uymayan mükerrir hükümlüler hakkında infaz hakiminden hükümlünün disiplin hapsine tabi tutulması istenir. Ayrıca, mükerrir hükümlüler hakkında hakim tarafından 5275 sayılı Kanunun 108 inci maddeleri gereğince belirlenen denetim süresi içerisinde yükümlülük verilmemiş ise denetim süresi içerisinde hapis cezasını gerektiren bir suç işleyen mükerrir hükümlüler hakkında da infaz hakiminden hükümlünün disiplin hapsine tabi tutulması istenir. Ancak mükerrir hükümlüler hakkında hakim tarafından 5275 sayılı Kanunun 108 inci maddeli gereğince belirlenen denetim süresi içerisinde yükümlülük verilmemiş ise Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği'nin 96 ıncı maddesinde belirtilen rehberlik çalışmalarına katılma yükümlülüğünün denetimli serbestlik müdürlüğünce uygulanması ve bu yükümlülüğe uymama halinde hükümlü hakkında aynı maddenin beşinci fıkrası (...denetim planında belirlenen programlara katılmaması halinde; hükümlü, müdürlüğe gelmesi ve yükümlülüğe uyması konusunda uyarılır. Uyarıya rağmen hükümlünün yükümlülüğünün gereklerini yerine getirmemesi halinde ilgili kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ya da gönüllü kişilerle iş birliği içerisinde hükümlünün topluma yeniden kazandırılmasına, toplum içinde denetim ve takibinine devam edilir.) uyarınca işlem yapılır. Ayrıca infaz hakiminden hükümlünün disiplin hapsine tabil tutulması istenmez.

5275 sayılı Kanunun 108 inci maddesinin dokuzuncu fıkrasının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmelikte düzenlenecektir.

TCK 53/5, 6 (Belirli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma), TCK 221/5 (Etkin Pişmanlık), CMK 109 (Adli Kontrol) ve ÇKK 5/1, 36 (Çocuğun Denetim Altına Alınması) dosyalarında uyarı süreci işletilmez.

TCK 50/1 c, d, e, f; TCK 51/4 a, b, c; CMK 231/8 a, b, c; CGTİHK 106/3; CGTİHK 107/7, 8, 9 kararlarında denetim planında denetimli serbestlik müdürlüğünce gerçekleştirilen eğitim ve iyileştirme çalışmalarına (bireysel görüşme, grup çalışması, seminer vb) yer verilmesi dahi yükümlünün bu çalışmalara katılmaması ihla olarak değerlendirilmez; mahkeme/savcılık tarafından verilen yükümlülüğün ihlal edilmesi halinde uyarı süreci işletilir.